10-lecie powstania Wydziału do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP
Handel ludźmi to przestępstwo, które z biegiem lat staje się coraz większym zagrożeniem dla podstawowych praw i wolności człowieka, ingerującym w cudze życie, nietykalność cielesną i prawo do decydowania o sobie samym. Decyzją Komendanta Głównego Policji z dnia 22 stycznia 2014 r. powołany został Wydział do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji. Do zadań Wydziału należy przede wszystkim zwalczanie przestępczości związanej z handlem ludźmi, pedofilią i pornografią dziecięcą oraz przestępczości przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.
Obecnie za niepodważalny uznaje się fakt, że ma ono charakter ponadpaństwowy, dotyczący większości państw na świecie. Stanowi wynik długotrwałych procesów globalizacji, integracji regionalnej i ponadnarodowej oraz otwarcia granic pomiędzy krajami Europy Zachodniej i tzw. bloku wschodniego. Nie sposób nie zauważyć, że handel ludźmi rozpatrywać można jako współczesny przejaw niewolnictwa, wykorzystywania cudzej pracy i traktowania ludzi jako własności, nad którą ma się w pełni nieograniczoną władzę i możliwość decydowania.
Przestępstwo handlu ludźmi, kodyfikowane w kodeksie karnym, w art. 189a k.k. wraz z definicją zawartą w rozdziale XIV, w art. 115 § 22, jako zjawisko podlega dynamicznym przemianom, ze szczególnym nasileniem jego występowania w Polsce od początku lat 90.
Obecnie, jest to forma współczesnego niewolnictwa i poważne przestępstwo rażąco naruszające podstawowe prawa człowieka, którego istotą jest wykorzystanie człowieka nawet za jego zgodą, przy użyciu konkretnych metod i środków. Wykorzystanie to może przybierać różne formy, m.in. w eksploatacji seksualnej, pracy przymusowej, żebractwie, czy też w celu popełnienia przestępstw. Jest zbrodnią naruszającą niezbywalne prawo każdego człowieka do godności zagwarantowanej przez liczne porozumienia międzynarodowe, a także przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.
Decyzją Komendanta Głównego Policji z dnia 22 stycznia 2014 r. powołany został Wydział do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji. Do zadań Wydziału należy przede wszystkim zwalczanie przestępczości związanej z handlem ludźmi, pedofilią i pornografią dziecięcą oraz przestępczości przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Wydział ten odsługuje infolinię/telefon zaufania nr 664 974 934, gdzie można również w sposób anonimowy przekazać wszelkie informacje dotyczące procederu handlu ludźmi oraz uzyskać poradę lub wsparcie W zakresie swych zadań Wydział do walki z Handlem Ludźmi współpracuje z organami sprawiedliwości, administracji publicznej i kontroli państwowej, organizacjami pozarządowymi, społecznymi i instytucjami użyteczności publicznej. Ponadto Wydział realizuje działania o charakterze międzynarodowym poprzez współpracę operacyjną i śledczą z organami ścigania innych państw. Wydział do walki z Handlem Ludźmi m.in. nadzoruje i koordynuje prace komórek do walki z Handlem Ludźmi powołanych na podstawie zarządzenia KGP1 w służbie kryminalnej w komendach wojewódzkich. Do zadań komórek do walki z Handlem Ludźmi należy w szczególności wykrywanie przestępstwa handlu ludźmi, nadzorowanie i koordynowanie zadań wykonywanych przez komendy powiatowe Policji oraz podległe im jednostki Policji w zakresie wykrywanie handlu ludźmi, identyfikowanie i wspomaganie procesu identyfikacji ofiar handlu ludźmi, uczestniczenie w międzynarodowych operacjach, w szczególności udział we wspólnych zespołach śledczych utworzonych w celu wykrywania handlu ludźmi, współpraca poza policyjna oraz organizowanie i prowadzenie zajęć z doskonalenia zawodowego policjantów służby kryminalnej w zakresie wykrywania handlu ludźmi.
Na poziomie krajowym polska Policja w walce z handlem ludźmi współpracuje z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i instytucjami użyteczności publicznej, takimi jak: Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi, Fundacja La Strada, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, ITAKA - Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, Stowarzyszenie PoMOC, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji. Z uwagi na międzynarodowy charakter przestępstwa handlu ludźmi, w kontekście nie tylko samych ofiar, ale także zorganizowanych grup przestępczych, podejmowane są działania wykraczające poza granice Polski. Na tym polu polska Policja współpracuje z polskimi i zagranicznymi oficerami łącznikowymi, a także międzynarodowymi instytucjami policyjno-prokuratorskimi, tj. Interpolem, Europolem, Eurojustem (Europejska Jednostka Współpracy Sądowej), Frontexem (Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej). Ponadto polska Policja bierze udział w europejskiej platformie przeciwko zagrożeniom przestępczością EMPACT składającej się m.in. z przedstawicieli 27 krajów Unii Europejskiej, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Ukrainy, a także Komisji Europejskiej. W ramach tej platformy ustalane są główne cele i zadania w zakresie zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi w obszarze Europy. Platforma ta służy również wymianie informacji, prezentowaniu ważniejszych spraw transgranicznych prowadzonych przez kraje należące do EMPACT-u, jak i wymianie dobrych praktyk pozwalających na usprawnienie współpracy międzynarodowej.
Skuteczne przeciwdziałanie i walka z przestępstwem handlu ludźmi wymaga wiedzy specjalistycznej oraz systematycznego jej poszerzania. W tym celu wydany został oraz opublikowany na stronie internetowej Prokuratury Krajowej w wydaniu specjalnym „Prokuratura i Prawo” podręcznik pn. „Handel Ludźmi. Praktyczne aspekty prowadzenia postępowań”, poświęcony praktycznym aspektom prowadzenia postępowań w zakresie handlu ludźmi. W pracach nad przygotowaniem podręcznika brał udział m.in. przedstawiciel Wydziału do walki z handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP. W podręczniku opisano przyczyny, zagrożenia oraz formy wykorzystania ofiar handlu ludźmi. Podjęto w nim również tematykę statusu pokrzywdzonego w procedurach dochodzeniowych i sądowych, a także czynności procesowe i operacyjno-rozpoznawcze w trakcie postępowanie przygotowawczego.
Na przestrzeni tych 10 lat funkcjonariusze Wydziału do Walki z Handlem Ludźmi BK KGP realizowali szereg spraw o handel ludźmi zarówno o zasięgu krajowym, jak i międzynarodowym. Jedną ze spraw o szczególnym charakterze była sprawa pokrzywdzonej obywatelki |Ukrainy.
W dniu 26.02.2016 r. za pośrednictwem konsula Ukrainy Wydział dw. z Handlem Ludźmi otrzymał informację o obywatelce Ukrainy, która na terenie Polski została zmuszona do prostytucji. W wyniku podjętych działań udało się ustalić i zatrzymać sprawcę, a przede wszystkim dotrzeć do ofiary i zaopiekować ją w profesjonalny sposób.
Pokrzywdzona 24-letnia obywatelka Ukrainy w związku z ofertą pracy w charakterze recepcjonistki umieszczoną w Internecie w dniu 21.02.2016 r. przyjechała z Ukrainy do Rzeszowa. Kobieta posiadała stosowne zezwolenia na podjęcie zatrudnienia na terytorium naszego kraju, jednakże nie otrzymała żadnej propozycji pracy. Osoby, które zajmowały się nią na terenie Polski grożąc nakazały jej prostytuowanie się jako sposób na zarobienie pieniędzy Kobieta początkowo przebywała na terenie Rzeszowa, by w dniu 24.02.2016 r. zostać przetransportowana do Świebodzina, gdzie była zmuszana do przydrożnej prostytucji. Z poczynionych ustaleń wynikało, iż pokrzywdzona miała być finalnie sprzedana do jednego z domów publicznych na terenie Niemiec.
Bezpośrednio po otrzymaniu ww. informacji udało się zatrzymać sprawcę, którym okazał się 29-letni obywatel Polski, któremu przedstawiono zarzuty z art. 204 § 1 i § 2 k.k. oraz zastosowano środki zapobiegawcze w postaci dozoru, poręczenia majątkowego, zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej oraz zakazu opuszczania kraju.
Dalsze ustalenia pozwoliły na wszczęcie śledztwa o czyn z art. 189a k.k. oraz przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji na terenie całego kraju. Łącznie w sprawie zainteresowaniem objętych zostało około 30 osób (nadzorujących pracujące prostytutki, transportujących je do miejsc prostytuowania, ułatwiających proceder, osób powiązanych z narkotykowym wątkiem sprawy). W trakcie realizacji sprawy, w której uczestniczyło ponad 100 funkcjonariuszy (WK, WDŚ, WTO, SPAP, BOA) dokonano zatrzymania 13 głównych członków grupy. Wobec 4 z tych osób zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowo aresztowania. Podczas przeszukań zabezpieczono również ok. 1 kg narkotyków, pojazdy oraz pieniądze uzyskane z przestępczego procederu.
Dziś w związku z 10-leciem powstania Wydziału do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP odbywa się konferencja poświęcona "Osiągnięciom i wyzwaniom polskiej Policji w zwalczaniu i przeciwdziałaniu przestępczości handlu ludźmi".
[1] Zarządzenie nr 14 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 września 2016 r. w sprawie wykonywania przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi (Dz. Urz. KGP poz. 61).